Mhada Housing Lottery : मुंबई, ठाणे, पुणे, नाशिक या महागड्या शहरांमध्ये सर्वसामान्यांना हक्काचे घर मिळणे दिवसेंदिवस कठीण होत चालले आहे. पण अशा वेळी परवडणाऱ्या किमतीत घर घेण्याचे स्वप्न म्हाडा पूर्ण करत आहे. त्यामुळेच म्हाडाच्या घरांवर लोक तुटून पडत असतात. म्हाडाच्या सोडतीत सहभागी होण्यासाठी अनेक अटी आहेत. ज्या मंडळात तुम्ही अर्ज करत आहेत त्या परिक्षेत्रात स्वतःचे घर नसणे यासह अनेक अटी आहे. या अटींमुळे म्हाडाचे एकच घर घेता येते. मात्र, म्हाडाची एक अशी योजना आहे ज्याद्वारे म्हाडाचे पूर्वीचे घर असले किंवा एकापेक्षा जास्त घरे असले तरी कोणालाही म्हाडाचे घर मिळू शकते. ही योजना म्हणजे प्रथम येणाऱ्यास प्रथम प्राधान्य. या योजनेअंतर्गत आता मुंबईकरांना घरे खरेदी करण्याची संधी मिळणार आहे. ही प्रथम येणाऱ्यास प्रथम प्राधान्य योजना नेमकी काय आहे ते पहा…
मुंबईत स्वतःचे पोट भरण्यासाठी येणाऱ्यांची संख्या खूप वाढू लागली. या वाढत्या संख्येला सामावून घेण्यासाठी आणि त्यांना योग्य निवारा देण्यासाठी, 1948 मध्ये बॉम्बे हाउसिंग बोर्ड कायद्यांतर्गत महाराष्ट्र गृहनिर्माण मंडळाची स्थापना करण्यात आली. या मंडळाच्या माध्यमातून वसाहती वसवल्या गेल्या आणि त्यावर घरे बांधली आणि वाटली सुद्धा गेली. पुढे 1977 मध्ये इतर सर्व मंडळांच्या विलीनीकरणानंतर म्हाडाची स्थापना करण्यात आली. म्हाडाचे नऊ विभाग असून सात विभागांच्या माध्यमातून सोडतीद्वारे सर्वसामान्यांना घरे दिली जात आहेत. आतापर्यंत लाखो कुटुंबांचे स्वतःचे घर घेण्याचे स्वप्न पूर्ण झाले आहे. मुंबई आणि मुंबई महानगर प्रदेशात म्हाडाच्या घरांना उदंड प्रतिसाद मिळत आहे. म्हाडाच्या सोडतीकडे मुंबईकरांचे लक्ष लागून आहे. दरम्यान, म्हाडाच्या सोडतीत अनियमितता आणि भ्रष्टाचाराचे आरोप झाले होते. या पार्श्वभूमीवर, नुकतीच सोडत प्रक्रियेची पूर्णपणे पुनर्रचना करून नवीन संगणकीकृत ड्रॉ पद्धतीचा अवलंब करण्यात आला आहे.
नेहमीच म्हाडाच्या मुंबई आणि कोकण विभागाच्या सोडतीला उदंड प्रतिसाद मिळत असतो. मात्र अनेक वर्षांपूर्वी मुंबईत घरे विकली जात नव्हती. त्यामुळे म्हाडाने प्रथम येणाऱ्यास प्राधान्य या तत्त्वावर घरे विकण्याची तरतूद केली. त्यानंतर मग अशी घरे फटाफट विकली गेली. पण गेल्या वीस-पंचवीस वर्षांत मुंबईतील घरांना प्रचंड प्रतिसाद मिळत आहे. हजारो घरांसाठी लाखो अर्ज येतात. त्यामुळे मुंबई किंवा कोकणात प्रथम येणाऱ्यांना मास्टर प्लॅन लागू करण्याची गरज कधीच पडली नाही. परंतु पुणे, नाशिक, औरंगाबाद आदी मंडळांतील अनेक घरांची दोन-तीन वेळा लॉटरी काढूनही विक्री होत नसल्याचे चित्र आहे. विक्री न झालेली ही घरे मंडळासाठी डोकेदुखी ठरत आहेत. त्यामुळे गेल्या काही वर्षांपासून या मंडळाकडून प्रथम येणाऱ्यास प्राधान्य या तत्त्वावर घरांची विक्री केली जात आहे. या योजनेतून न विकलेल्या घरांची विक्री केली जात आहे.
ऑनलाइन लॉटरीच्या माध्यमातून म्हाडाच्या घरांची विक्री केली जाते. परंतु विविध कारणांमुळे काही घरे विकली गेली नाहीत किंवा अनेक विजेते ही घरे परत करतात. एकदा घर विकले नाही तर म्हाडा दुसरी लॉटरी काढतो. तरीही घर विकले नाही तर तिसऱ्यांदा लॉटरी काढली जाते. या तिसऱ्या सोडतीत घरे विकली गेली नाहीत, तर ही घरे प्रथम येणाऱ्यास प्राधान्य या तत्त्वावर विकली जातात. म्हणजेच विक्री न झालेल्या घरांचा प्रथम प्राधान्य योजनेत समावेश करण्यात येतो. पात्र अर्जदार जो निर्धारित वेळेत नोंदणी करतो आणि सोडतीच्या जाहिरातीमध्ये नमूद केल्यानुसार ठेव रकमेसह अर्ज सादर करतो तो घरांसाठी पूर्णपणे विजेता ठरतो. सोडतीच्या दिवशी त्याची औपचारिक घोषणा केली जाते. दरम्यान या योजनेत जितकी घरे आहेत तितकेच अर्ज स्वीकारले जातात आणि ही घरे विकली जातात.
प्रथम येणाऱ्यास प्राधान्य योजनेत समाविष्ट असलेली घरे विकणे हा त्याचा उद्देश आहे. त्यामुळे या घरांच्या विक्रीसाठी अनेक अटी शिथिल करण्यात आल्या आहेत. यानुसार, महाराष्ट्रात कुठेही घर असले, एकापेक्षा जास्त घरे असले, म्हाडा-सिडको, एसआरए किंवा सरकारच्या कोणत्याही योजनेंतर्गत घर असले, तरी त्याला प्रथम प्राधान्य योजनेंतर्गत म्हाडाचे घर मिळू शकते. विशेष बाब म्हणजे या योजनेद्वारे एकावेळी एक किंवा अधिक घरे खरेदी करता येतात. सर्वप्रथम बँकेत जमा केलेल्या रकमेसह अर्ज सादर करणे आवश्यक आहे. या घरांसाठी उत्पन्नाचे प्रमाणपत्र किंवा आयकर विवरणपत्र आवश्यक नाही. म्हणजे तुमच्या उत्पन्नाचा येथे विचार केला गेला नाही. आरक्षणाच्या बाबतीत, यासाठी आधार कार्ड, पॅन कार्ड हे दोनच कागदपते आवश्यक आहेत. प्रथम येणाऱ्यास प्राधान्य योजनेअंतर्गत कोणतीही व्यक्ती कितीही घरे खरेदी करू शकते. म्हाडाने बांधलेली घरे विकल्यानंतर धूळ खात पडून आहेत. त्यामुळे या योजनेत खरेदीदारांना घरे आहेत तशी स्वीकारावी लागणार आहेत.